Pruikzwam

KORTE BESCHRIJVING

Hericium erinaceus is een eetbare paddenstoel die vooral groeit op berken. Hij wordt ook Lion’s Mane of Yamabushitake genoemd, de Nederlandse naam is pruikzwam. In China gebruiken traditionele genezers al eeuwenlang extracten van Hericium erinaceus voor de behandeling van geheugenstoornissen. In het Westen komt de pruikzwam in de aandacht als stof om beginnende Alzheimer te behandelen. Uit recent onderzoek blijkt dat de pruikzwam een gunstige werking heeft bij vermoeidheid, verzuring, depressie en voor het herstel en stimulatie van de insulineproductie in de eilandjes van LangerhansHericium erinaceus activeert de zenuwgroeifactor of “nerve growth factor” (ref-1ref-2). NGF is een neurotrofine die essentieel is voor de overleving van hersencellen en zenuwcellen, het is een stof die neuronen herstelt en opnieuw laat aangroeien. NGF herstelt tevens de cellen van de eilandjes van Langerhans, deze staan in voor de insulineproductie (ref). Het stimuleren van NGF kan in het begin jeuk veroorzaken (vooral bij droge huidtypes), een eigenschap die we ook terugvinden bij het stimuleren van andere neurotrofines zoals BDNF (ref).

TOEPASSINGEN

  • Nachtelijk ontwaken (doorslaapproblemen)
  • Geheugenproblemen
  • Depressie door stress, menopauzale klachten
  • Moeite met herstel door fysieke inspanning en sportprestaties
  • Insuline
  • Kanker
  • Alzheimer en de ziekte van Parkinson
  • Maagzweren
  • Colitis ulcerosa

1. NACHTELIJK ONTWAKEN

Pruikzwam heeft een gunstig effect bij doorslaapproblemen ref. Mensen die ’s nachts wakker worden, hebben vaak een glucosedip, waardoor glutamaat piekt en het slaapproces wordt onderbroken. Pruikzwam heeft vooral in de hersenen een gunstig effect op de stabilisatie van de glucosehuishouding en insulineresistentie. Hierdoor vermindert de kans op nachtelijk ontwaken als gevolg van een tijdelijke glutamaatpiek. Door het verbeteren van de insulinegevoeligheid neemt lactaat af. Een teveel aan lactaat is een direct gevolg van insulineresistentie en veroorzaakt krampen, pijnlijke spieren en vermoeidheid.

2. GEHEUGENPROBLEMEN

Verbetering van de cognitieve functies met 75% op 16 weken

Volgens een Japanse humane studie (dubbelblind placebo studie) kan suppletie met Hericium erinaceus de eerste stadia van mentale achteruitgang door veroudering opheffen (ref). Men verdeelde 30 mensen tussen 50 en 80 jaar met gemiddeld 22 tot 25 punten op 30 op de “dementie-schaal” (Revised Hasegawa Dementia Scale) in twee groepen. Groep A nam gedurende 16 weken 750 mg Hericium erinaceus per dag, groep B is de placebogroep. Na 16 weken was er een gemiddelde vooruitgang in de cognitieve functies van Groep A met 75%. Vervolgens stopte men met de suppletie en verminderden de cognitieve functies van Groep A. Uit deze studie kan men afleiden dat Hericium erinaceus bijzonder efficiënt is, maar ook dat het continu dient genomen te worden om de effecten te behouden (zie onderstaand schema) (PDF versie van deze studie).

Japans onderzoek: in groep A (750 mg Hericium erinaceus per dag) verbeterden de cognitieve functies aanzienlijk. In groep B (placebogroep) was er geen noemenswaardige verandering (ref). 

Werkingsmechanisme van Hericium erinaceus

Hericium erinaceus (HE) draagt via verschillende routes bij tot het herstel van de cognitieve functies bij geheugenproblemen en beginnende Alzheimer:

  • HE is een directe activator van de KOR-receptoren (ref), deze receptoren werken als een glutamaat-remmer (ref). In een toestand van glutamaat dominantie (glutamaat is de activator van NMDA-receptor) neemt cortisol toe (ref). Een teveel aan glutamaat en cortisol beschadigt de hippocampus via oxidatieve stress en inflammaties (ref), waardoor cortisol niet meer kan afgeremd worden, het geheugen begint af te nemen en de kans op (geagiteerde) depressie aanzienlijk toeneemt (ref).
  • HE activeert de zenuwgroeifactor of “nerve growth factor” (ref-1ref-2). NGF is een neurotrofine die essentieel is voor de overleving, herstel en groei van hersencellen en zenuwcellen. NGF heeft de grootste affiniteit voor het herstel van de hippocampus, frontale cortex, limbisch systeem in de voorhersenen (prosencephalon) en de amygdala.
  • HE verhoogt de antioxidant capaciteit in de hersenen (ref)
  • HE vermindert de cerebrale inflammaties (ref)
  • HE vermindert de bèta-amyloïde plaques (ref). Dit zijn schadelijke eiwitten die degeneratie van cerebraal weefsel veroorzaken. Bij Alzheimer is er een sterke toename van bèta-amyloïde plaques. Hericium erinaceus vermindert beta-amyloïde door het verhogen van insulin-degrading enzyme dat de precursor (voorstof) van beta-amyloïde uitschakelt (ref).

Veiligheid

Onderzoek bij muizen wijst uit dat bij doseringen van 5 gram Hericium erinaceus per kg lichaamsgewicht er geen toxiciteit optreedt (ref). Bij mensen komt dit neer op een dosering van 350 gram Hericium erinaceus voor een persoon van 70 kg.

3. DEPRESSIE DOOR STRESS, MENOPAUZALE KLACHTEN

In een Japanse humane studie (dubbelblind placebo studie) met 30 vrouwen met een gemiddelde leeftijd van 41 jaar, gaf men gedurende 4 weken een dosering van 2 gram Hericium erinaceus per dag (ref). Volgende parameters werden voor en na in kaart gebracht:

  • Depressie volgens de CES-D schaal (Center for Epidemiologic Studies Depression Scale)
  • Menopauzale klachten volgens de KMI schaal (Kupperman Menopausal Index)
  • Slaapproblemen volgens de PSQI schaal (Pittsburgh Sleep Quality Index)
  • Niet-definieerbare klachten volgens de ICI schaal (Indefinite Complaints Index)

Schema: opvolging van de klachten voor en na,  4 weken inname van 2 gram Hericium erinaceus per dag (ref)

  • Depressie, vermindering van de klachten: van 13,9 (voor) tot 10,3 (na)
  • Menopauzale klachten, vermindering van de klachten: van 16,5 (voor) tot 11,2 (na)
  • Slaapproblemen, geen vermindering van de klachten
  • Niet-definieerbare klachten, vermindering: van 13,8 (voor) tot 8,1 (na)

4. MOEITE MET HERSTEL DOOR FYSIEKE INSPANNINGEN EN SPORTPRESTATIES

Mensen met CVS hebben moeite met het herstellen van een fysieke inspanning. De oorzaak is een samenloop van factoren:

  • Ze maken 20 keer meer lactaat aan dan andere mensen bij een inspanning (ref). Lactaat-acidose zorgt voor verzuring en pijnlijke gespannen spieren.
  • Hun glycogeen reserve raakt erg snel op (ref). Glycogeen is nodig om de benodigde glucose te leveren voor de aanmaak van energie (ATP).
  • Ze hebben moeite om de vrije radicalen (oxidatieve stress) die vrijkomen bij fysieke inspannen te neutraliseren door een tekort aan antioxidanten in de lever en de spieren (ref). Malondialdehyde is een marker om oxidatieve stress te meten.

Ook mensen die zich overtrainen (bv topsporters, sportverslaafden), kunnen problemen krijgen met de voorgaande drie factoren. Een groep onderzoekers vroeg zich af of Hericium erinaceus interessant zou zijn voor sporters, vervolgens deden ze een proef met muizen. Ze gaven de dieren 28 dagen lang Hericium erinaceus, en lieten de muizen zwemmen tot ze volkomen uitgeput raakten (ref – PDF-versie).

Resultaten van het onderzoek

In de onderstaande schema’s worden de volgende afkortingen toegepast:

  • C voor de muizen in de controlegroep, die kregen geen Hericium erinaceus (HE).
  • LHT = de laagste dosis HE (humaan equivalent 70 kg: ongeveer een kwart van de  hoeveelheid van EC-10)
  • MHT = middendosis HE (humaan equivalent 70 kg ongeveer 1 een halve hoeveelheid van EC-10)
  • HHT = de hoogste dosis HE (humaan equivalent 70 kg: ongeveer 1 maal EC-10)

Prestaties.

Het uithoudingsvermogen is het hoogst in de HHT groep.

Lactaat.

Vermindering van lactaat-toename volgens de HE dosering (zwart = lever en rood = spieren) die het hoogst is in de HHT groep. Dit effect wordt bereikt door verhoogde activiteit van het lactaat dehydrogenase enzym dat lactaat afbreekt (ref).

Glycogeen.

De glycogeen voorraad is het hoogste in de HHT groep.

Meting van oxidatieve stress.

Malondialdehyde, de marker voor oxidatieve stress is het laagste in de HHT groep.

Antioxidanten.

De antioxidant-enzymen superoxide dismutase en glutathione peroxidase zijn het hoogst in de HHT groep.superoxide dismutase

glutathione peroxidase

5. INSULINE 

Hericium erinaceus verbetert de productie en de gevoeligheid van insuline (ref) via drie routes:

  • Hericium erinaceus vermindert beta-amyloïde door het verhogen van insulin-degrading enzyme dat de precursor (voorstof) van beta-amyloïde uitschakelt (ref).  Bèta-amyloïde (zie “geheugenproblemen”) vermindert de werking van insuline door het bezetten van de insulinereceptoren in de hersencellen (ref), dit veroorzaakt cerebrale insulineresistentie (diabetes type 3). Volgens recente onderzoeken is cerebrale insulineresistentie een van de belangrijkste oorzaken van de ziekte van Alzheimer (ref-1ref-2ref-3).
  • Islet amyloïde polypeptide (IAPP of amylin) is een van de belangrijkste stoffen die worden afgescheiden door de β-cellen van de eilandjes van Langerhans in de pancreas (ref), deze cellen zijn ook verantwoordelijk voor de afgifte van insuline. IAPP vormt onder invloed van insulineresistentie een aggregaat in de pancreas met aftakeling van de β-cellen tot gevolg. Hierdoor neemt de afgifte van insuline af, met diabetes als gevolg (ref). Hericium erinaceus vermindert insulineresistentie (ref) waardoor IAPP afneemt.
  • Een teveel aan oxidatieve stress in de pancreas is een van de belangrijkste oorzaken van een verminderde insulineafgifte (ref). Hericium erinaceus zorgt voor een toename van de antioxidanten in de pancreas (ref).

6. KANKER

Hericium erinaceus heeft een gunstig effect op de behandeling van kanker, een aantal voorbeelden:

  • Longkanker (ref)
  • Maag- en darmkanker (ref)
  • Chemo-resistente leverkanker (ref)
  • Leukemie (ref)

7. ALZHEIMER EN DE ZIEKTE VAN PARKINSON

Hericium erinaceus heeft een gunstig effect in het verminderen van de factoren de Alzheimer en de ziekte van Parkinson kunnen veroorzaken, zoals cerebrale oxidatieve stress, cerebrale insulineresistentie en de vorming van bèta-amyloïde plaques (zie voorgaande teksten) (ref-1ref-2).In een recent onderzoek met muizen werd Parkinson opgewekt via toediening van MPTP, een stof die het afsterven van de dopamine-neuronen in de substantia nigra tot gevolg heeft (ref). De muizen die 21,5 mg Hericium erinaceus per dag kregen, hadden 3,5 keer meer dopamine-neuronen (PDF-ref) dan de controlegroep zonder Hericium erinaceus. Uit ander onderzoek blijkt dat de hippocampus geatrofieerd (kleiner) is bij mensen met Parkinson (ref) en Alzheimer (ref).

8. MAAGZWEREN

De polysaccharides in Hericium erinaceus hebben een gunstig effect in de behandeling van maagzweren (ref), bescherming van de maagwand (ref) en maagontstekingen (ref).

9. COLITIS ULCEROSA

Colitis ulcerosa is een ontstekingsziekte van de dikke darm (colon) die met zweervorming (ulcera) gepaard gaat. Hericium erinaceus heeft een gunstig effect in de behandeling van deze aandoening via diverse routes (ref):

  • Vermindering van de inflammatoire mediators: tumor necrosis factor-α, interleukin (IL)-1β, en IL-6.
  • Toename van de antioxidanten in de dikke darm (vermindering oxidatieve stress)

Jeuk:

Hericium erinaceus  stimuleert de aanmaak van NGF. Het stimuleren van NGF kan in het begin jeuk veroorzaken (vooral bij droge huidtypes), een eigenschap die we ook terugvinden bij het stimuleren van andere neurotrofines zoals BDNF (ref).

CONTRA-INDICATIES

Vermijd gebruik tijdens de zwangerschap en het geven van borstvoeding.

DISCLAIMER

De in deze publicatie verstrekte informatie is uitsluitend bestemd voor professionals, die zich vanwege hun beroep met gezondheid en voeding bezighouden. Deze publicatie is niet bedoeld voor leken of consumenten. De auteurs verklaren dat deze publicatie op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld. Zij kunnen op geen enkele wijze instaan voor de volledigheid van, of eventuele fouten in de tekst van deze publicatie. De auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen, gebaseerd op de inhoud van deze publicatie.

REFERENTIES

De aanklikbare referenties zijn toegevoegd in het artikel.